Collega’s aanspreken in een familiecultuur: hoe doe je dat zonder de sfeer te schaden?

In organisaties met een warme sfeer, sterke onderlinge banden en een sociale cultuur is het vaak fijn werken. Mensen voelen zich verbonden, werken met plezier samen en zetten zich vol overgave in.

Toch hoor je in zulke omgevingen ook regelmatig: “We zeggen het maar niet, om de sfeer niet te verpesten.” Dat is precies het spanningsveld bij collega’s aanspreken in een familiecultuur. Het voelt al snel ongemakkelijk, ongepast of zelfs een beetje ontrouw aan ‘hoe we hier met elkaar omgaan’.

Terwijl juist in dit soort culturen heldere afspraken en onderlinge feedback het verschil maken tussen oppervlakkige harmonie en échte samenwerking.

Collega’s aanspreken in een familiecultuur vraagt dus om iets anders. Niet harder, maar helderder. Niet zakelijker, maar samen.

Wat maakt collega’s aanspreken zo lastig?

In organisaties met een sociale, informele cultuur ligt de nadruk op samen, op verbondenheid. Dat maakt het vaak een fijne werkplek, waar mensen voor elkaar klaarstaan en een stapje extra doen.

Maar… die verbondenheid kan ook een drempel worden. Want als iedereen aardig is, hoe geef je dan feedback? Hoe zeg je iets over gedrag zonder dat het voelt alsof je de relatie op het spel zet?

Het antwoord is simpel én uitdagend: door het samen te hebben over wat goed samenwerken betekent.

Zoals Spencer Stuart in hun onderzoek ‘Culture in Family Business’ beschrijft, kan een familiaire cultuur zowel grote binding als risico’s opleveren als deze niet actief wordt onderhouden.

In een familiecultuur voelen mensen zich vaak sterk verbonden met elkaar. Die verbondenheid maakt aanspreken lastig, omdat niemand de sfeer wil bederven. Mensen zwijgen dan liever, ook als iets schuurt.

In een familiecultuur werkt een directe of zakelijke aanspreekstijl vaak averechts. Niet vanwege de boodschap, maar vanwege de toon. Mensen haken af op hardheid, terwijl ze wél openstaan voor helderheid en afstemming.

Begin met duidelijke, gedragen afspraken

In veel teams is het voor collega’s super onduidelijk waar je elkaar op mag aanspreken. Iedereen vult het zelf in. En dus laat je het maar zitten. Geen goed idee.

Ongemak bij aanspreken ontstaat vaak door onduidelijkheid: mag ik hier iets van zeggen? Met duidelijke, gedragen afspraken wordt aanspreken een gedeeld principe, geen persoonlijke aanval.

Wat helpt? Samen onderzoeken wat er in een familiecultuur nodig is om collega’s aan te spreken zonder dat het schuurt of afstand creëert.

Wat vinden wij eigenlijk ‘goed samenwerken’?
Niet in vage termen zoals ‘collegiaal zijn’, maar in concreet gedrag. Wat doe je dan? Hoe gedraag je je in een overleg, bij deadlines, in de omgang?

Waarop willen mensen zélf aangesproken worden?
En hoe? Met welke toon, in welke vorm? Wat voelt respectvol én helpt de samenwerking?

Maak het licht, maak het samen

In sessies met teams leggen wij deze vragen op tafel. Vaak met werkvormen die helpen om te verwoorden wat ze belangrijk vinden. Je hoort dan zinnen als:
“Zeg het meteen, maar op een rustige toon.”
of
“Ik wil best aangesproken worden, als het maar niet in een volle vergadering is.”

Zo wordt collega’s aanspreken in een familiecultuur geen ongemakkelijke taak, maar een gedeeld verlangen naar helderheid en samenwerking.

Leidinggeven aan aanspreekcultuur zonder te pushen

Als leidinggevende of HR-professional hoef je dit niet op te leggen. Je kunt het faciliteren. Door het gesprek mogelijk te maken. Door vragen te stellen in plaats van stellingen te zenden. En door aandacht te geven aan wát mensen spannend vinden in plaats van ze aan te moedigen om ‘gewoon te zeggen wat je vindt’.

Collega’s aanspreken in een familiecultuur kan. Als je het samen vormgeeft.

En het mooie? De sfeer wordt er vaak beter van. Want echte verbinding zit niet in het vermijden van ongemak, maar in het vertrouwen dat je iets mag zeggen en dat de ander daar iets mee doet.

Veelgestelde vragen (FAQ)