Van verantwoordelijkheid naar emergentie in organisaties: hoe patronen ontstaan
Emergentie in organisaties: gedragspatronen die zijn ontstaan en waarvoor niemand bewust heeft gekozen.
Hoe werkt dat in organisaties?
“Wie is hier verantwoordelijk?”
Dit is een logische en veelgestelde vraag in een wereld van functiebeschrijvingen, KPI’s en eigenaarschap.
Maar in de praktijk blijkt die vraag vaak te beperkt. Want wat als het niet gaat om iets wat één iemand doet, maar om iets wat tussen mensen gebeurt?
Wat als niemand heeft besloten dat:
- mensen zich stilhouden in vergaderingen,
- collega’s elkaar niet aanspreken,
- fouten niet besproken worden,
- of initiatief verdampt zodra het op tafel ligt…
En toch gebeurt het. Steeds weer, steeds opnieuw.
Dit is precies wat we met emergentie in organisaties bedoelen: gedragspatronen die voortkomen uit onderlinge interactie, niet uit individuele intentie.
🔁 Dan helpt een andere vraag veel meer: “Hoe houden we dit eigenlijk met elkaar in stand?”
Die vraag geeft ruimte.
Ruimte om te kijken naar onderlinge reacties, naar wat wordt beloond of juist vermeden.
Ruimte om patronen te zien waar niemand de oorzaak van is, maar waar iedereen wél deel van uitmaakt.
Pas als je emergente patronen herkent, kun je gericht iets veranderen. Niet aan individueel gedrag, maar aan het geheel van de organisatie.
Niet aan iemand, maar in het geheel.