"We moeten eerst draagvlak creëren"
Waarschijnlijk heb je deze zin wel een paar keer in je loopbaan gehoord: “We moeten eerst draagvlak creëren”.
Het klinkt een soort van logisch of verstandig. Maar in de praktijk is draagvlak niet een beginpunt, maar een verlangen. Een verlangen naar zekerheid, controle, en de geruststelling dat anderen de verandering net zo gaan zien als diegenen die willen dat er iets verandert.
Toch is draagvlak niet iets wat je vooraf ‘organiseert’. Het ontstaat als mensen met elkaar betekenis geven aan wat er verandert. En juist dat deel laat zich niet plannen.
De illusie van 'vooraf'
Meestal wordt draagvlak gezien als iets wat je ‘maakt’ of ‘aanbrengt’ voordat de verandering echt kan beginnen.
Er worden bijeenkomsten gepland, er worden slides gedeeld en medewerkers worden geïnformeerd over besluiten die vaak al lang genomen zijn.
Maar hoe meer er wordt gewerkt aan draagvlak, hoe sterker het gevoel kan ontstaan dat er iets ontbreekt. Dat er iets “moet worden goedgekeurd” wat nog niet echt van de mensen zelf is.
We zien vaak dat het verlangen naar draagvlak niet zozeer over draagvlak zelf gaat, maar over iets diepers. Het is meestal een symptoom van andere, vaak onuitgesproken behoeften die in een organisatie leven.
- Soms is het de behoefte aan controle. Draagvlak wordt dan een manier om onzekerheid te bezweren. Als iedereen “meedoet”, lijkt de kans kleiner dat er iets misgaat. Het verlangen naar draagvlak is dan eigenlijk een poging om grip te krijgen op iets wat zich niet laat beheersen: de reactie van mensen op verandering.
- In andere gevallen gaat het om de behoefte aan bevestiging. Draagvlak betekent dan: anderen zien het zoals wij het zien. Het is een subtiele manier om gerustgesteld te worden dat het plan goed is, dat de koers klopt. Achter de wens om draagvlak kan dus ook de menselijke behoefte schuilgaan om gewaardeerd te worden in de eigen overtuiging.
- Er zijn ook organisaties waar draagvlak vooral verwijst naar de behoefte aan harmonie. Men wil geen onrust, geen tegenstemmen, geen trage besluitvorming. Draagvlak betekent daar: rust in de tent. De spanning die bij verandering hoort, wordt dan vermeden. En juist daardoor blijft echte beweging uit.
- En soms is de wens om draagvlak te creëren inderdaad een uitdrukking van de behoefte aan vertrouwen. Draagvlak wordt dan een poging om zekerheid te vinden in relaties waarin dat vertrouwen wankel is. Als de verbinding tussen mensen broos is, wordt draagvlak een alternatief voor vertrouwen.
Het verlangen naar draagvlak zegt dus minder over de verandering zelf, en meer over de onderstroom in de organisatie. Over hoe men omgaat met verschil, spanning en onzekerheid. Over de manier waarop mensen zekerheid proberen te organiseren in een systeem dat altijd in beweging is.
Draagvlak ontstaat in het doen
Vanuit onze veranderkundige ervaring weten we dat draagvlak niet vooraf bestaat. Het groeit in de interactie, in gesprekken waarin mensen woorden vinden voor wat iets voor hén betekent. In het samen zoeken, proberen, twijfelen en corrigeren.
Echt draagvlak ontstaat niet door overtuiging of argumenten, maar door ervaring. Door iets samen te doen dat klopt, ook als niet iedereen het erover eens is.
Bij BusinessWise zien we dat de mythe van draagvlak in veranderprocessen vaak verdwijnt zodra mensen merken dat verschil geen bedreiging is, maar een bron van beweging.
Draagvlak is dan geen doel meer, maar een bijwerking van iets groters: vertrouwen, betrokkenheid en betekenis.
Wil je meer weten of wil je in gesprek over dit onderwerp?
Plan vrijblijvend een gesprek
Een gesprek geeft vaak perspectieven die je vooraf nog niet zag.